FORMATION PROGRAM 2008-2009

KUNSILL NAZZJONALI OFS
PROGRAMM TA’ FORMAZZJONI PERMANENTI 2008-2009
SANTA ELIŻABETTA TA’ L-UNGERIJA

“Dak li bniedem jiżra’, dak huwa jaħsad.
Min jiżra’ f’ġismu jaħsad mill-ġisem it-taħsir;
Min jiżra’ fl-ispirtu, jaħsad mill-ispirtu l-ħajja
Ta’ dejjem.

Ma negħjew qatt nagħmlu l-ġid; għax jekk ma
naqtgħux qalbna, naħsdu fi żmienu. Mela,
dment li għandna ż-żmien ħa nagħmlu l-ġid ma’
kulħadd, l-iktar ma’ qrabatna fil-fidi.”
Galatin 6, 7b-10

1. ĦIELSA GĦALL-IMĦABBA TA’ ALLA U L-AĦWA

Regola
“Xhieda ta’ ġid li għad irid jiġi, u minħabba l-vokazzjoni li ħaddnu, fid-dmir li jiksbu s-safa tal-qalb, għandhom b’hekk jirrendu ruħhom ħielsa għall-imħabba ta’ Alla u ta’ l-aħwa.”
Regola OFS Art. 12

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Il-Familja u t-Twelid

Kull qaddis jitwieled minn familja u kultura partikulari, u dawn il-kulturi differenti li fihom insibu dawn il-ħajjiet qaddisa jgħinuna nsaħħu u nkabbru l-għarfien tagħna tal-Vanġelu universali. L-istorja umana ta’ Santa Eliżabetta kienet parti mill-ħajja qaddisa tagħha. Hi kienet minn nisel Ungeriż, fl-Ewropa tal-Lvant, bint ir-Re Indri II ta’ l-Ungerija. Hi twieldet fl-1207, kważi mitejn sena wara li l-antenati tagħha kienu aċċettaw il- Kristjanità. Wieħed minn dawn l-antenati kien ir-Re Stiefnu l-I, l-ewwel re Kristjan ta’ l-Ungerija (975-1038), li wara kien ġie dikjarat qaddis. Ibnu Emerik, (1007­1031) ukoll kien meqjus bħala qaddis.

Eliżabetta kienet ukoll minn nisel Ġermaniż: ommha kienet Gertrude ta’ Andechs-Meran; oħt ommha (zijitha) kienet Hedwig (1174-1243), li kienet iżżewġet lil Enriku, Duka ta’ Silesia, kienet ukoll qaddisa. Minn dan naraw kemm kellha antenati qaddisin Eliżabetta u għaldaqstant kellha lil min tixbaħ.

Meta kien għad kellha erba’ snin, Eliżabetta kellha tħalli l-familja tagħha għax ġiet imwiegħda li tiżżewweġ lil Ludwig IV, li ’l quddiem kellu jkun il-Landgraf ta’ Thuringia. Dan kien għad kellu ħdax il-sena. Magħha marru wkoll, biex jakkompanjawha u f1-istess ħin jibqgħu jfakkruha fid-drawwiet u l-obbligi reliġjużi tagħha, żewġ qassisin, Farkasius u David.

Il-glorja ta’ Eliżabetta bħala mara qaddisa bdiet malli telqet mid-dar lejn Thuringia, fejn kellha tibqa’ mfakkra għax-xogħol li kienet tagħmel mal-foqra u batuti, u fejn irnexxielha tilħaq il-qdusija mar-raġel li Alla kien għażel għaliha, Iżda hi qatt ma nsiet l-oriġini tal-familja tagħha, u marret lura żżur l­Ungerija ftit wara li żżewġet. Hekk kif miet ir-raġel tagħha, minflok ma rritornat għand il-ġenituri tagħha, hi għażlet li tibqa’ tgħix f’dak il-pajjiż ġdid fejn kellha twettaq u ttemm dik l-għamla ta’ ħajja li kienet bdiet mal-foqra.

Kelma t’Alla (Ġenesi 12, 1-9)

U l-Mulej qal lil Abram: “Qum u itlaq minn artek, minn art twelidek, u minn dar missierek, lejn l-art li jien nurik. U jien nagħmlek ġens kbir, nbierkek u nkabbarlek ismek, u int tkun barka. Jien inbierek lil min ibierkek, u nisħet lil min jisħtek. U jitbierku bik it-tribujiet kollha ta’ l-art.”

U telaq Abram kif kien qallu l-Mulej; u mar miegħu Lot. U Abram kellu ħamsa u sebgħin sena meta ħareġ minn Ħaran. U ħa miegħu Abram ‘l Saraj martu, u ‘l Lot bin ħuh, u l-ġid kollu li kienu għamlu, u n-nies li kienu kisbu f’Ħaran. U ħarġu biex imorru fl-art ta’ Kangħan, u waslu f’art Kangħan.

U Abram qasam l-art sas-santwarju ta’ Sikem, sal-balluta ta’ Mori; u dak iż-żmien kien hemm il-Kangħanin fl-art. U l-Mulej deher lil Abram u qallu: “Lil nislek għad nagħti din l-art.” U hemm bena artal lill-Mulej, li kien deherlu. Minn hemm telaq lejn il-muntanja fuq in-naħa tal-lvant ta’ Betel, u waqqaf l-għarix tiegħu hemm, b’Betel fuq il-punent u Għaj fuq il-lvant. U bena hemm artal lill-Mulej u sejjah isem il-Mulej. U Abram baqa’ sejjer, miexi, miexi lejn in-Negeb.

Spiriwalità Franġiskana
Mit-II Ittra lill-Beata Anjeże minn Praga ta’ Klara ta’ Assisi, 10 – 14

Nitolbok għall-imħabba ta’ Dak li lilu offrejt lilek innnifsek bħala vittma qaddisa u li togħġbu, li tibqa’ tiftakar dejjem fir-rabta tiegħek, u żżomm quddiem għajnejk il-bidu tas-sejħa tiegħek. Dak li għandek f’idejk ibqa’ żommu sħiħ; dak li tagħmel, agħmlu sewwa. Tieqaf qatt, iżda b’mixja mgħaġġla, b’pass ħafif, b’riġlejk fuq is-sod, hekk li anqas it-trabijiet li jittajru ma jżommuk lura, imxi ‘l quddiem bla biża’, ferħana fit-triq li għaraft tagħżel b’għaqal kbir. U temmen lil ħadd, tħalli ‘l ħadd jingannak billi jfittex ibegħedek mill-fehma tiegħek jew li jfixklek f’din it-triq, u ma jħallikx trodd lill-Aktar Għoli il-wegħdiet tiegħek b’dik il-perfezzjoni li għaliha stiednek l-Ispirtu tal-Mulej.

Riflessjoni
Abraham ħalla art twelidu biex iwettaq il-pjan li Alla kien ħejja għalih. U talla obda, Alla għamillu din il-wegħda: “U jien nagħmel minnek ġens kbir, imbierkek u nkabbarlek ismek, u int tkun barka.” (Ġen 12,2). Anke Eliżabetta kellha esperjenza simili, u ħajjitha saret ukoll barka għal ġenerazzjonijiet li kellhom jiġu warajha.

Lili wkoll Alla jgħamilli s-sejħa tiegħu għax għalija wkoll Hu għandu pjan. Dan il-pjan jista’ jfisser li jien ukoll ikolli nħalli warajja dak li hu komdu u nibda ngħix realta’ ġdida. Nemmen li l-pjan ta’ Alla hu l-aħjar għalija u għall-oħrajn? X’ser tkun ir-risposta tiegħi?


2. Iqabblu l-ħsieb u l-għemil tagħhom mall-ħsieb u l-għemil ta’ Kristu

Regola
“Bħala ‘Aħwa tal-Penitenza, Irġiel u Nisa’, bis-saħħa tal-vokazzjoni tagħhom, u mkaxxkrin mill-qawwa tfur bil-ħajja ta’ l-Evanġelju, għandhom iqabblu l-ħsieb u l-għemil tagħhom mal-ħsieb u l-għemil ta’ Kristu. Dan isir bis-saħħa ta’ bidla mill-qiegħnett li sseħħ fir-ruħ, li l-Evanġelju jsejħilha bl-isem ta’ ‘konverżjoni’, li minħabba li l-bniedem hu dgħajjef, trid issir kuljum.”
Regola OFS Art. 7

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
It-Tfulija ma’ n-Nobbilta’ ta’ Thuringia

Eliżabetta trabbiet fil-kastell ta’ Wartburg, li kien mibni fuq għolja tħares lejn il-belt ta’ Eisenach. Hi kienet intbgħatet hemm biex tidra l-ħajja rjali flimkien mal-futur raġel tagħha Ludwig, ħutu subien u oħtu. F’dawk iż-żminijiet il-familja ta’ Ludwig kienet waħda mill­aktar sinjura u rrispettata, u n-nobbiltà tagħha kienet fost l-aqwa fl-Ewropa u magħrufa mad­dinja kollha.

Iżda sa minn ċkunita, Eliżabetta kienet konxja minn Alla u nġibdet b’imħabba kbira lejH. Kienet affaxxinat ruħha mill-kappella li kien hemm fil-kastell u kienet issib kull skuża, anke waqt li kienet tkun qed tilgħab, biex tmur fil-kappella u tinżel għarkobbtejha quddiem il-kurċifiss.

Minkejja li trabbiet fil-lussu u r-rikkezzi, xorta waħda għarfet id-doveri tagħha lejn i1-proxxmu. Meta kienet tirbaħ xi ħaġa waqt il-logħob, kienet tmur u taqsamha ma’ xi tfal oħra li kienu fqar. L-imħabba lejn Alla kienet dejjem tikber fiha u din wasslitha biex tagħmel sagrifiċċji għaliH. Kemm il-darba kienet titlaq mill-logħob jew miż-żfin u tmur tagħti l-kumplament tal-ħin tagħha ’l Alla. Bħala sagrifiċċju, hi ma baqgħetx tilbes dak l-ilbies sabiħ u fin. Sa miċ-ċokon tagħha, hija bdiet dak il-proċess ta’ konverżjoni u penitenza, li huma s-sisien u l-qalba tal­Kristjanità u vokazzjoni Franġiskana.

Kelma t’Alla (Luqa 19, 1-10)

Ġesù daħal Ġeriko u kien għaddej mit-triq. Mela jkun hemm raġel, jismu Żakkew; dan kien wieħed mill-kapijiet tal-pubblikani, u kien għani. Kellu xewqa li jara min kien Ġesù, imma ma setax minħabba l-folla, billi kien raġel qasir. Għalhekk mar jiġri ‘l quddiem u xxabbat ma’ siġra tat-tin selvaġġ, għax minn dik in-naħa kien ser jgħaddi.

Ġesù, kif wasal hemm, ħares ‘il fuq u qallu: “Żakkew, isa, inżel minn hemm, għax illum jeħtieġli noqgħod għandek.” Dak niżel bla telf ta’ żmien, u kollu ferħan laqgħu għandu.

In-nies, meta rawh, lkoll bdew igemgmu bejniethom u jgħidu li għand wieħed midneb daħal jistrieħ. Imma Żakkew, wieqaf, qal lill-Mulej “Ara, Mulej, nofs ġidi se nagħtih lill-foqra, u jekk jien qarraqt b’xi ħadd inroddlu għal erba’ darbiet iżjed.” Qallu Ġesù: “F’din id-dar illum daħlet is-salvazzjoni, għax dan ir-raġel ukoll huwa bin Abraham. Għax Bin il-bniedem ġie jfittex u jsalva l-mitluf.”

Spiritwalità Franġiskana
Kliem ta’ ħeġġa ta’ San Franġisk lill-Aħwa Irġiel u Nisa tal-Penitenza (Kap 1, 1-6)

Dawk kollha li jħobbu ‘l-Mulej b’qalbhom kollha, b’ruħhom kollha u b’moħħhom kollu, u bis-saħħa kollha tagħhom, u li jħobbu lil għajrhom bħalhom infushom, u jobogħdu lil ġisimhom bil-vizzji u d-dnubiet tiegħu, u jitqarbnu bil-Ġisem u d-Demm ta’ Sidna Ġesù Kristu, u li jagħmlu għemejjel xierqa ta’ penitenza; O kemm huma hienja u mbierka dawk l-irġiel u nisa li jagħmlu dawn l-affarijiet u li jissuktaw jagħmluhom. Fuqhom jistrieħ l-Ispirtu tal-Mulej, u jwaqqaf fihom id-dar u l-għamara tiegħu.

Riflessjoni
Il-pedament tal-futur ta’ ħajjitna jitqiegħed fit-tfulitna u fiż-żgħożija tagħna. L-istess il-qdusija, din tibda meta nkunu tfal, għax meta nitgħallmu ngħatu lilna nfusna ‘l Alla, dan ikun il-bidu ta’ proċess li jtul għal ħajjitna kollha. Kif jgħid tajjeb San Pawl lir-Rumani (12, 1): “Nitlobkom ħuti, għall-ħniena ta’ Alla, offru ġisimkom b’sagrifiċċju ħaj, qaddis, jogħġob lil Alla, jiġifieri l-qima spiritwali tagħkom. Timxux max-xejra ta’ din id-dinja, iżda nbidlu skond it-tiġdid ta’ fehmietkom, biex iseħħilkom tagħrfu x’inhi r-rieda ta’ Alla, x’inhu t-tajjeb li jogħġbu, x’inhu perfett.” Matul ħajjitha, Eliżabetta dejjem fittxet li tagħti lilha nnifisha ‘l Alla b’dan il-mod.

Jien infittex x’inhi r-rieda ta’ Alla f’ħajti, x’inhu dak li jogħġbu, dak li hu perfett?

3. Jagħtu xhieda fid-dinja ta’ l-imħabba ta’ Kristu għall-Knisja tiegħu

Regola
“Fi ħdan il-familja, għandhom jgħixu l-ispirtu Franġiskan ta’ paċi, fedelta’ u rispett għall-ħajja. B’hekk ikunu qed iħabirku biex jagħmlu mill-familji tagħhom sinjali u xhieda ta’ dinja ġa mġedda fi Kristu. L-aktar imbagħad il-miżżewġin, waqt li jkunu jgħixu l-grazzji taż-żwieġ, għandhom jagħtu xhieda fid-dinja ta’ l-imħabba ta’ Kristu għall-Knisja tiegħu.”
Regola OFS Art. 17

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Il-Ħajja miżżewġa

Eliżabetta fehmet li ż-żwieġ ma kienx sempliċement xi ħaġa li twassal għall-ferħ jew biex tilħaq xi milja fil-ħajja personali, iżda vokazzjoni, serja daqs li kieku xi vokazzjoni reliġjuża u fl-istess waqt mezz li bih kienet imsejjħa biex tilħaq il-qdusija tagħha.

L-imħabba tagħna lejn dawk li jkunu qed jgħixu madwarna, hi l-għeruq tal-għarfien tagħna għall-imħabba ġenerali u kif aħna rridu nħobbu ’l Alla. Din hija l-verità dwar l-imħabba tal­miżżewġin, u kif il-Konċilju Vatikan II jgħidilna: “Din l-imħabba li ġejja mill-għajn ta’ l-imħabba divina,” jiġifieri, għandha l-oriġini tagħha minn Alla; u jkompli jgħid il-Konċilju: “l-imħabba vera bejn il-miżżewġin tingħaqad ma’ l-imħabba ta’ Alla u hija msaħħa u mogħnija bil-qawwa feddejja ta’ Kristu” (Gaudium Et Spes, Nu 48).

Ma tantx ingħatat attenzjoni għall-ħajja miżżewġa tal-qaddisin; fil-fatt, Eliżabetta hi waħda mill-ftit qaddisin miżżewġa sa ftit snin ilu. Iż-żwieġ tagħha ma’ Ludwig IV ta’ Thuringia kien wieħed feliċi u kif għandu jkun. Hija għexet ħajjitha f’dan is-sagrament bħala mezz biex tħobb aktar ’l Alla. Skond Isentrude, li kienet waħda mill-aktar ħbieb viċin tagħha għax kienet id-dama li takkompanjha kull fejn kienet tmur, qalet li Eliżabetta u żewġha għexu s-sagrament b’mod ta’ min ifaħħru. Huma kienu jħobbu lil xulxin b’affezzjoni sabiħa, u kienu jqawwu u jgħinu lil xulxin fit-tifħir u s-servizz lejn Alla.

Huma kienu qaddisin mhux għax ma kellhomx problemi, imma għax għarfu jgħelbuhom Huma għexu f’atmosfera immorali kbira u fost ħafna tentazzjonijiet, li l-kittieba ta’ dawk iż-żminijiet stqarrew b’mod apert. Però bħala koppja miżżewġa, huma kienu lesti li jevitaw dawk in-nases. L-irġiel ta’ madwar Ludwig kienu jiskantaw u jistqarru miegħu kif kien jirnexxilu jibqa’ fidil lejn martu. Hu kien iwieġeb: “Issemmuli qatt affarijiet bħal dawn. Jien għandi mara, u marbut magħha li nibqa fidil lejha.” Eliżabetta wkoll kellha tħabbat wiċċha ma’ perjodi twal ta’ separazzjoni minn ma’ żewġha, li kellu jivjaġġa spiss il-bogħod f’isem l-imperatur. Kull meta kien ikun fuq xogħol, hi kienet tirtira mill-ħajja rjali, minn dawk il-festi u xxalar biex tgħaddi aktar ħin fit-talb u b’hekk titbiegħed mid-distrazzjonijiet u tentazzjonijiet.

L-istess bħal kull mara miżżewġa, Eliżabetta kellha tibbilanċja x-xogħol ma’ l-attenzjoni ta’ uliedha, lejn ir-raġel tagħha, kif ukoll d-doveri tagħha lejn Alla.

Eliżabetta kienet konxja bl-inġustizzji li kienu jsiru b’dik il-ħajja ta’ lussu li kienet teżisti. Ix­xewqa tagħha għal ħajja aktar sempliċi, xi kull tant kienet tissarraf f’konflitti ma’ l-imħabba lejn żewġha. L-uffiċjali ta’ Ludwig kienu jeżortaw u jimplimentaw taxxi nġusti mal-poplu. Eliżabetta, minħabba l-kuxjenza li kellha, ma kienitx tiekol minn dak l-ikel li kien jiġi minn qliegħ qarrieqi u b’hekk kienet takkuża b’mod indirett dawk l-inġustizzji li kienu jsiru. Ludwig kien jirrispetta dik id-deċiżjoni tal-mara tiegħu u anke jissapportjaha, u kien iwiegħed li jirranġa dawk l-affarijiet malajr kemm jista’ jkun.

Eliżabetta għexet imħabbitha lejn il-familja bl-istess mod għall-imħabba lejn Alla, billi kemm hi kif ukoll ir-raġel tagħha baqgħu jipprattikaw il-fedeltà fiż-żwieġ, ir-rispett li kienu juru lejn xulxin, id-devozzjoni li kellhom għall-fidi u għax-xogħol ta’ kuljum. Huma t-tnejn kienu jpoġġu ’l Alla bħala ċ-ċentru tal-ħajja tagħhom. Huma jgħallmuna kif nistgħu aħna wkoll ngħixu din l-imħabba.

Kelma t’Alla (1 Korintin 13, 4-8a)
L-imħabba taf tistabar u tħenn; l-imħabba m’hijiex għajjura, ma tintefaħx biha nfisha, ma titkabbarx fuq l-oħrajn; ma tagħmilx dak li m’hux xieraq; ma tfittixx dak li hu tagħha, xejn ma tinkorla; ma żżommx f’qalbha għad-deni, ma tifraħx bl-inġustizzja, imma tifraħ bil-verita’; kollox tagħder, kollox temmen, kollox tittama, kollox tissaporti. L-imħabba ma tintemm qatt.

Spiritwalità Franġiskana
Mit-II Ittra ta’ San Franġisk lill-Insara 26-27, 30-31

Inħobbu ‘l għajrna bħalna nfusna, u min ma jridx jew ma jistax iħobbu bħalu nnifsu, għallanqas ma jagħmillux ħsara, iżda jagħmillu l-ġid. Ħa jkollna, għalhekk, imħabba w umilta’, u nagħtu karita’, għax dawn jaħslu r-ruħ mill-ħmieġ tad-dnubiet. Il-bnedmin jitilfu dak kollu li jħallu warajhom f’din id-dinja, imma jieħdu magħhom il-ħlas ta’ l-imħabba li jkunu wrew, u l-karita’ li jkunu għamlu. Ta’ dan huma jkollhom minn għand il-Mulej il-premju u l-ħlas li jkun jixirqilhom.

Riflessjoni
Aħna lkoll niffurmaw parti minn familja. Alla hu fiċ-ċentru tal-ħajja familjari tiegħi? L-imħabba tiegħi għall-oħrajn hi riflessjoni tal-imħabba ta’ Alla għalija?

4. Jimxu ferħanin ma’ wliedhom il-vjaġġ uman u spiritwali tagħhom.

Regola
“Bi trobbija nisranija, sempliċi u għaqlija, b’għajnejn miftuħa fuq il-vokazzjoni ta’ kull membru tal-familja, dawn il-miżżewġin jimxu ferħanin ma’ wliedhom il-vjaġġ uman u spiritwali tagħhom.”
Regola OFS Art. 17

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Omm

Eliżabetta u r-raġel tagħha kellhom tliet it-tfal: Hermann, li kien l-eredi biex jiggverna Thuringia wara missieru, li però miet ftit wara li beda jirrenja fl-eta’ ta’ tmintax il-sena. It-tieni wild kienet Sophia, li żżewġet lil Enriku, Duka ta’ Brabant. It-tielet kienet Gertrude li twieldet ftit wara li miet Ludwig, missierha. Minn qabel ma twieldet, il-ġenituri tagħha kienu ddeċidew li titrabba f’monasteru ta’ l-Oblati sabiex tingħata kollha kemm hi ’l Alla. Meta kibret bdiet tmexxi hi l-monasteru ta’ Altenberg u baqgħet meqjuma bħala qaddisa.

Eliżabetta kienet taf u emmnet li l-ulied huma rigal minn Alla, frott tal-ġuf li huwa rigal. F’dawk iż-żminijiet, id-drawwa ta’ l-Insara kienet li jieħdu t-trabi l-knisja erbgħin jum wara li jitwieldu għar-rit tal-purifikazzjoni u tberik, biex ifakkru l-vjaġġ li għamlu Maria, Ġużeppi u ċ-ċkejken Ġesù lejn it-tempju f’Ġerusalemm wara li twieled. Eliżabetta wkoll għamlet hekk u marret fil-knisja ta’ Eisenach, ħafja, liebsa ħwejjeġ sempliċi u ġġorr it-tarbija tagħha f’idejha biex toffri l-frott tal-ġuf tagħha ’l Alla u b’hekk imitat lil Maria. Hemm ukoll hi ftakret f’dak il-kliem li qal Xmun fit-tempju: “U inti wkoll, sejf jinfidlek ruħek!” (Luqa 2,35). Hi kienet taf li t-tfal jaf jagħtu ferħ kif ukoll tbatija u sagrifiċċju.

Kellha wkoll tgħaddi minn esperjenza ta’ ansjetà u swied il-qalb minħabba wliedha; wara li sfat imkeċċija mill-kastell tagħha, hi sofriet minn qtigħ il-qalb meta ma kienitx taf fejn tmur toqgħod jew kif kienet sa titma’ ’l uliedha u finalment ġiet sfurzata titbiegħed minnhom sabiex setgħu ikollhom x’jieklu u jitrabbew b’saħħithom. Uliedha kienu wieħed mill-akbar sagrifiċċji li hija għamlet għal Alla.

Eliżabetta riedet li wliedha jikbru fl-imħabba t’Alla u jtuh l-ewwel post f’ħajjithom. Hi kienet stqarret li kienet tippreferi li binha jilhaq saċerdot fqir Franġiskan milli jsir imperatur. Qatt ma kellha xi prużunzjoni jew kburija b’uliedha għax kienu wlied in-nobbli u setgħu wkoll jilħqu xi rjus kbar, iżda kienet biss tagħti każ ta’ ruħhom.

Kelma t’Alla (Luqa 6, 43-49)

“Ma hemmx siġra tajba li tagħmel frott ħażin, kif anqas ma hemm siġra ħażina li tagħmel frott tajjeb. Kull siġra mill-frott tagħha tingħaraf. Ħadd ma jiġbor it-tin mix-xewk, anqas l-għeneb mill-għolliq. Il-bniedem tajjeb mit-teżor tajjeb ta’ qalbu joħroġ it-tajjeb, u l-bniedem ħażin mit-teżor ħażin tiegħu joħroġ il-ħażin, għax mill-abbundanza tal-qalb jitkellem il-fomm.

Għaliex issejħuli, ‘Mulej’, u mbagħad ma tagħmlux dak li ngħid jien? Kull min jiġi għandi u jisma’ kliemi u jagħmel dak li ngħid jien, ħa ngħidilkom lil min jixbaħ. Jixbaħ lil wieħed li ried jibni dar, ħaffer fil-fond sa ma sab il-blat, u fuqu qiegħed is-sisien. Mbagħad għamlet xita bil-qliel, il-wied niżel b’qawwa kbira għal fuq dik id-dar, imma ma setax jheżhiżha, għax kienet mibnija tajjeb.

Iżda min jisma’ kliemi u ma jagħmilx li ngħid jien, jixbaħ lil wieħed li jkun bena daru fuq l-art mingħajr ma qiegħed sisien. Il-wied niżel b’qawwa kbira għal fuqha u minnufih iġġarrfet, u saret ħerba kbira minn dik id-dar!”

Spiritwalità Franġiskana
Regola mhux bullata Kap XXII, 17

Dik iż-żerriegħa imbagħad li ġiet miżrugħa f’art tajba hija dawk li, jisimgħu l-Kelma b’qalb tajba u mill-aħjar, jifhmuha u jżommuha u jagħtu l-frott billi jżommu sħiħ.

Riflessjoni
X’inhuma s-sisien li fuqhom qed nibni l-familja tiegħi?

5. Li jħarsu l-Evanġelju ta’ Sidna Ġesù Kristu

Regola
“Ir-Regola u l-Ħajja tal-Franġiskani Sekulari hi din: li jħarsu l-Evanġelju ta’ Sidna Ġesù Kristu billi jimxu fuq l-eżempji ta’ San Franġisk ta’ Assisi, li fl-imġiba ta’ ħajtu lejn Alla u lejn il-bnedmin, għamel lil Kristu l-ħsieb u l-qofol ta’ kollox.

Kristu, għotja ta’ l-imħabba tal-Missier, hu t-Triq li twassal għandu; hu l-Verita’ li l-Ispirtu s-Santu jdaħħalna fiha; hu l-Ħajja li Hu ġie biex jagħti u jagħti bil-kotra.

Barra minn dan, il-Franġiskani Sekulari għandhom jagħmlu ħilithom u jaqraw ta’ sikwit l-Evanġelju biex hekk jgħaddu mill-Evanġelju għall-ħajja u mill-ħajja għall-Evanġelju.”
Regola OFS Art. 4

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Tiltaqa’ mall-Patrijiet Franġiskani

Ix-xewqa ta’ Eliżabetta biex tgħaddi ħajja aktar devota kompliet tikber dejjem fiha. Kienet irċeviet rigal li kien jikkorrispondi max-xewqat tagħha meta bejn l-1223 u 1224 kienu waslu l-ewwel missjunarji Franġiskani ġo Eisenach. F’dak iż-żmien Eliżabetta kellha madwar it-tmintax il-sena. Hi tat permess lil dawn is-saċerdoti biex jużaw knisja ġo Eisenach u tant saret devota lejhom illi hi stess nisġet tonka tas-suf għalihom it-tnejn.

Minn dak kollu li tgħallmet dwar il-ħajja ta’ San Franġisk u x-xogħol ta’ dawk il-patrijiet li kienu jmorru jduru ħafjin u jittallbu mad-dinja kollha, wisq probabbli ħalla mpatt enormi fuqha, għax meta kienet tkun mad-dami li kienu jikkumpanjawha, hi kienet tgeżwer magħha biċċa drapp diżutli u biċċa oħra ma’ rasha u tgħid: “Hekk nibda mmur nimxi meta nmur nittallab u nuri ruħi li ninsab fil-miżerja għall-imħabba t’Alla.” Din kienet aktar minn xewqa: biex twettaqha f’dak il-mument kien impossibbli minħabba li kellha l-familja tagħha. Wieħed minn dawk il-patrijiet Franġiskani, Patri Rodeger, sar id-direttur spiritwali ta’ Eliżabetta. Hu ħeġġiġha biex tgħix l-kastita’, l-umilta’ u l-paċenzja, u sabiex tisgħar fit-talb u twettaq għemejjel ta’ ħniena.

Forsi dawn il-patrijiet kienu jafu dwar il-Fraternitajiet Penitenzjali li kien hemm fl-Italja u kienu midħla tal­Memoriale Propositi (l-ewwel Regola Franġiskana għas-sekulari), kif ukoll l-ewwel ittra ta’ San Franġisk lill-aħwa tal­penitenza. Aħna ma nafhux jekk Eliżabetta osservatx jew le din ir-regola; li huwa ċert iżda, hu li aktar tard hi pprofessat bħala Penitenti. Jista’ jkun li osservat ir-regola b’mod informali. Pero’ żgur li fil-qiegħ nett ta’ qalbha kien hemm dik l-istess imħabba li San Franġisk kellu għall-umiltà u l-faqar.

Kelma t-Alla (Luqa 9, 57-62)

Huma u miexja fit-triq kien hemm wieħed li qallu: “Tmur fejn tmur, jiena niġi warajk.” U qallu Ġesu’: “Il-volpijiet għandhom l-għerien tagħhom u l-għasafar ta’ l-ajru l-bejtiet, iżda Bin il-bniedem ma għandux fejn imidd rasu.”

Lil wieħed ieħor qallu “Imxi warajja.” Iżda dak wieġbu: “Ħallini l-ewwel imur nidfen lil-missieri.” Iżda hu wieġbu: “Ħalli l-mejtin jidfnu l-mejtin tagħhom. Iżda int mur u xandar is-Saltna ta’ Alla.” U ieħor ukoll qallu: “Jien niġi, Mulej, warajk, imma l-ewwel ħallini nsellem lil tad-dar.” Qallu Ġesu’: “Min iqiegħed idu fuq il-moħriet u jħares lura m’huwiex tajjeb għas-Saltna ta’ Alla.”

Spiriwalità Franġiskana
Twissijiet Kap 6
Ħuti, ejjew ilkoll kemm aħna nsammru l-ħarsa tagħna fuq ir-Ragħaj it-tajjeb li sofra l-Passjoni fuq is-salib biex isalva lin-ngħaġ tiegħu! In-ngħaġ tal-Mulej imxew warajh fit-taħbit u l-persekuzzjoni, fil-mistħija u l-ġuħ, fil-mard u fit-tiġrib, u f’kull prova oħra; u ta’ dan kollu ħadu bħala premju mingħand il-Mulej il-ħajja ta’ dejjem. Għalhekk, hu għajb kbir għalina, qaddejja ta’ Alla, li, waqt li kienu l-qaddisin li għamlu l-għemejjel tajba, aħna rridu nieħdu l-glorja u l-ġieħ sempliċement għax noqogħdu nsemmu dak li għamlu huma!

Riflessjoni
Li nagħarfu l-vokazzjoni tagħna u t-triq li rridu ngħaddu minnha huwa proċess tul ħajjitna kollha. Ħafna drabi jgħinna ħafna meta niltaqgħu ma’ persuni li jkunu qed jgħixu xi vokazzjoni. Meta ltaqgħet mall-Patrijiet Franġiskani, Eliżabetta saret taf bil-ħajja u t-tagħlim ta’ San Franġisk u li għenha tagħraf il-mixja tagħha f’ħajjitha. Minn hemm ‘il quddiem, hi għamlet l-għalmu tagħha kollu biex timxi fuq dak it-tagħlim.

U jien kif qed ngħix il-vokazzjoni tiegħi fl-Ordni Franġiskan Sekular?
Eliżabetta, mhux biss tgħallmet mingħand il-Franġiskani; hi tagħthom l-għajnuna li kellhom bżonn, kemm dik personali, kif ukoll fil-ministeru tagħhom. Din it-tip ta’ għajnuna u mħabba lejn xulxin għandu jkun ta’ eżempju għalina fir-relazzjoni li jkollna mall-patrijiet ta’ l-ewwel Ordni.

6. Jilqgħu lill-bnedmin kollha bħala għotja tal-Mulej

Regola
“Bħalma l-Missier jara f’kull bniedem is-sura-xbieha ta’ Ibnu, il-kbir fost ħafna aħwa, hekk il-Franġiskani Sekulari għandhom jilqgħu lill-bnedmin kollha b’qalb ħelwa u umli, bħala għotja tal-Mulej u xbieha ta’ Kristu. Is-sens tal-fraternita’ jagħmilhom hienja u lesti biex jitħalltu mingħajr kburija mal-bnedmin kollha, l-aktar maż-żgħar nett, li għalihom jagħmlu ħilithom kollha biex joħolqulhom kundizzjonijiet ta’ ħajja li tixraq lill-ħlejjaq mifdija minn Kristu.”
Regola OFS Art. 13

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Sens ta’ ġustizzja u l-fqar

Eliżabetta kienet mgħallma mill-konfessur tagħha, Conrad ta’ Marburg, biex dejjem timxi skond il-kuxjenza tagħha. Dan hi għamlitu meta rrifjutat tiekol dak l-ikel li kien ipprovdut lilhom mill­għelieqi ta’ żewġha u li kienu ttieħdu b’mod inġust mingħand bdiewa foqra.

Hi kienet taf li l-foqra ma riedhux biss mingħandha l-kompassjoni tagħha, imma ġustizzja wkoll. Dan is-sens ta’ ġustizzja, kellu, aktar il-quddiem iwassalha, wara li tkeċċiet mill-kastell u l-artijiet tar-raġel tagħha, biex tirrifjuta li tkun sostnuta minn ħu żewġha li kien qed jiggverna Thuringia wara li sfat armla. Skond Irmingard (li kienet id-damiġella tagħha), dan hi għamlitu għax ma rieditx tirċievi l-għejxien tagħha minn fuq dar il-foqra, kif kien dejjem isir f’dawn iż-żminijiet.

Eliżabetta dejjem ippruvat tagħmel ħilitha kollha biex tippreserva d-dinjità tan-nies foqra li kienet tiltaqa’ magħhom. Peress li kienet taf illi ħafna drabi, kull meta kien imut xi ħadd fqir ma kienx jitkeffen, hi kienet tipprovdi drapp fin u xieraq u anke tkeffen il-mejtin foqra hi stess.

Fehmet ukoll li d-dritt tax-xogħol huwa wieħed mill-aktar elementi li jgħolli d-dinjità umana. Meta fis-sena 1226 kien hemm ġuħ kbir f’Thuringia, hi rat li l-foqra mhux biss kienu jiġu mitmugħa, imma li jkollhom x’jilbsu u l-għodda xierqa ħalli jkunu jistgħu jaħdmu u jippreparaw għall-prodotti agrikoli tagħhom.

F’dawk iż-żminijiet, kemm in-nisa tqal, kif ukoll it-trabi tagħhom, kienu jkunu mgħedda mill­faqar, kif, wara kollox anke llum naraw f’pajjiżi foqra, speċjalment fl-Afrika. Eliżabetta kienet tieħu ħsieb u tara li n-nisa’ tqal kien ikollhom x’jieklu biżżejjed. Mhux hekk biss, imma kienet ukoll tgħinhom finanzjarjament sabiex ikunu jistgħu jmantnu l-familji tagħhom.

Eliżabetta kienet tgħix ta’ sinjura ġo kastell, però xorta waħda kienet tagħti każ ta’ kull ma kien għaddej mis-swar ‘il barra. Kienet konxja mill-miżerji umani li kienu jeżistu. Hi kienet toħroġ u tiltaqa’ mal-foqra u bis-saħħa t’hekk inbidlet hi!

San Franġisk, fit-testment tiegħu qal li l-bidu tal-konverżjoni tiegħu kien meta ltaqa’ mall-lebbrużi. Fihom huwa ra t-tbatija ta’ Kristu. Eliżabetta wkoll rat lil Kristu fil-lebbrużi u skond leġġenda, darba waħda kienet daħħlet lil wieħed lebbruż fl-istess sodda tagħha u meta żewġha ħares lejn is-sodda, huwa ra ’l Kristu msallab hemm. Eliżabetta kienet iddur bil-lebbrużi billi taħslilhom saqajhom, tikkunslahom u anke tgħinhom finanzjarjament.

Fl-1226, meta żewġha mar l-Italja, waqa’ ġuħ kbir fil-Ġermanja. Eliżabetta temgħet il-foqra kollha billi qasmitilhom il-qamħ li kien hemm merfugħ fl­imħażen ta’ żewġha. Saħansitra kienet tqassam mill-istess ikel li kien ikollha hi.

Eliżabetta bniet sptar għal foqra ġewwa Wartburg u kienet iddur bil-morda, anke ma’ dawk fost l-għar każi ta’ mard. Qatt ma qatgħet qalba mill-kruha tal-mard jew mill-intiena li kienet toħroġ minn dawk l-imsejkna. Tant kienet qalbha tajba u tħenn illi t-tfal il-foqra kienu jmorru jiġru lejha u jsejħulha “Ma”.

Kelma t’Alla (Mattew 25, 34-36, 40)
Mbagħad is-Sultan jgħid lil dawk ta’ fuq il-lemin tiegħu; “Jien kont bil-guħ u tmajtuni, kont bil-għatx u sqejtuni, kont barrani u lqajtuni, kont għeri u libbistuni, kont marid u ġejtu tarawni, kont fil-ħabs u ġejtu żżuruni. Tassew, ngħidilkom, kull ma għamiltu ma’ wieħed mill-iżgħar fost dawn ħuti, għamiltuh miegħi.”

Spiriwalità Franġiskana
Testment 1-3
Il-Mulej ta lili, fra Franġisk, il-grazzja li nibda nagħmel penitenza hekk: għaliex, billi jien kont ingħix fid-dnub id-dehra ta’ l-imġiddmin kienet għalija wisq ta’ min jistmerrha; iżda l-Mulej innifsu mexxieni f’nofshom, u jiena wrejt ħniena magħhom. U wara li qdejt dmiri lejhom, dak li qabel deherli li hu morr, inbidel għalija fi ħlewwa għar-ruħ u għall-ġisem. Imbagħad, qgħadt ftit, u ħallejt id-dinja.

Riflessjoni
Meta niltaqgħu ma’ min hu batut, irridu naraw lil Kristu fih, speċjalment fit-tbatijiet tiegħu. Irridu nagħtuh dik l-attenzjoni u l-imħabba personali bħalma kieku nagħtuha ‘l Kristu, għax hu wkoll ħuh. Il-laqgħa tagħna ma’ min qiegħed ibati trid tbiddilna wkoll, billi nitgħallmu nagħmlu sagrifiċċju għal ħaddieħor u ngħixu ħajja aktar sempliċi.

7. Jimxu wara Kristu, fqir u msallab

Regola
“Magħqudin ma’ l-ubbidjenza fejjieda ta’ Ġesu’, li ħalla r-rieda tiegħu f’idejn Missieru, għandhom iħarsu bil-fedelta’ kollha d-dmirijiet tagħhom skond il-qagħda ta’ kull wieħed u ċ-ċirkustanzi tal-ħajja. Jimxu wara Kristu, fqir u msallab, billi jistqarruh ukoll fis-siegħa ta’ l-għawġ u l-persekuzzjonijiet.”
Regola OFS Art 10

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Armla u mkeċċija mill-palazz

Ludoviku, ir-raġel ta’ Eliżabetta, kien ilu li ppjana biex imur għall-kruċjata ma’ l-imperatur Federiku II sabiex jeħilsu l-Art Imqaddsa minn idejn il­Musulmani. Għaldaqstant, f’Ġunju tal-1227 beda bil-vjaġġ tiegħu lejn l-Italja minn fejn kellu jaqbad xini li jieħdu fl-art qaddisa. Eliżabetta tant sabitha bi tqila li kellha tinfired minnhu, li marret miegħu sa tarf it-territorju tagħhom. F’dak iż-żmien kellha sitt xhur tqala bit-tielet tarbija.

Waqt li Ludoviku kien qiegħed Otranto, fl-Italja t’isfel, jistenna biex jimbarka xini li kellu jwasslu fl-Art Imqaddsa, faqqgħet epidemija serja fil-kamp tal­kruċjati u minħabba f’hekk huwa miet fil-11 ta’ Settembru 1227. L-aħbar tal-mewt tiegħu waslet għand Eliżabetta ftit wara li twieldet it-tarbija tagħha Gertrude. Hekk kif semgħet bil-mewt ta’ żewġha hija qalet: “La huwa miet, id-dinja u dak kollu li hemm sabiħ fiha issa miet għalija!”

Ftit xhur wara wasal lura għandha l-katavru ta’ żewġha u hi laqgħetu bħala sagrifiċċju għal Alla u talbet hekk: “Mulej, nirringrazzjak talli fil-ħniena kbira tiegħek għaraft tikkunslani b’dan il-ġisem mejjet ta’ żewġi li jiena tant xtaqt li nerġa’ nara. Int taf kemm kienet kbira imħabbti lejh, u ma jiddispjaċinix bis-sagrifiċċju li għamilna meta nfridna bl-iskop nobbli li tinħeles l-Art Imqaddsa. Kieku nista’, lesta li nagħti d-dinja kollha għalih u mmorru nittalbu flimkien tul ħajjitna kollha. Għalhekk, nitolbok tkun xhud tiegħi x’ħin nistqarr li ma rridx nifdi ħajtu, anke jekk tiswa biss xahra waħda, jekk din tkun kontra l-volontà tiegħek. Issa mela, nirrakkomanda lili nnifsi u ’l ruħu fil-grazzja tiegħek. Tkun magħmula dejjem il-volontà tiegħek.”

Eliżabetta kienet temmen li s-sagrifiċċji tagħna lil Alla għandna nagħmluhom minn jeddna u b’qalbna kollha. Kienet tgħid hekk: “Agħtu lil Mulej dak li għandkhom b’qalbkom kollha” u kienet ittenni dak il-kliem ta’ Ġob 1,21 “Il-Mulej tani, il-Mulej ħadli; ikun imbierek isem il-Mulej.”

Eliżabetta ma damitx wisq biex tgħaddi minn esperjenza kera ta’ bidla radikali fil-ħajja tagħha. Kif qalet sew Isetrude, li kienet xhud waqt il-proċess tal-kanonizzazzjoni: “Wara l-mewt ta’ żewġha, Eliżabetta sfat imkeċċija mill-kastell u ġiet imċaħħda minn kull ma kellha minn xi wħud mill-ħbieb ta’ żewġha”. Għalkemm ir-raġuni għal dan qatt ma saret magħrufa, wisq propabbli dik il-persekuzzjoni seħħet bħala tpattijja għal dak li Eliżabetta kienet għamlet meta qassmet ħafna mill-ikel li kien inġabar mill-uffiċjali ta’ żewġha mingħand il-bdiewa. B’dak l-għemil tagħha kienet qed takkużahom b’serq u korruzzjoni. Ta’ dan l-għaġir, in-nobbiltà kollha ta’ Thuringia kienet ikkritikatha ħafna. F’dak il­kumplott, wisq propabbli kien involut ukoll ħu żewġha li ħa l-poter f’idejh wara li miet Ludoviku.

Ħafna mill-istoriċi ma qablux li Eliżabetta tkeċċiet b’mod fiżiku mill-kastell, xi wħud minnhom interpretaw il-fatt li telqet għax ħassitha moralment obligata tagħmel hekk għax mingħajr dħul mir-renti li kellu r-raġel tagħha, kienet tkun imġielha tiekol minn dak l-ikel projbit u allura għażlet li tħalli l-kastell. Meta telqet, qattgħet l-ewwel lejl f’kamra fejn kienu jaħżnu l-ikel tal-qżieqeż. Ħadd ma taha kenn għax beżgħu mill-uffiċjali li kellu żewġha. Fl-aħħar hija sabet dar fqira u kellha s-sofri l-privatezza, l-insulti, żuffjett u persekuzzjoni minn dawk ta’ l-istess klassi tagħha, iżda hi qatt ma waqgħet fi ħsibijiet ta’ tpattijja. Għalkemm kienet għaddejja minn perjodu ta’ inċertezza u biża’, hi dejjem afdat f’Alla.

Darba fost l-oħrajn, waħda mara li kienet għamlet karita’ magħha, waqqgħetha fit-tajn, però Eliżabetta qamet tidħaq u farfret ħwejjiġha. Kien f’dan iż-żmien meta kellha viżjoni ta’ Kristu li deher qiegħed jistedinha biex timxi warajH. Hi wieġbet: “Mela Mulej, int trid li tkun miegħi u jien irrid li nkun miegħek u ma rrid qatt li ninfired minnek.”

Kelma t’Alla (Mattew 26, 39)
“Missier, jekk jista’ jkun, biegħed minni dan il-kalċi! Imma mhux kif irrid jien, iżda kif trid int.”

Spiriwalità Franġiskana
Twissijiet Kap 15
Henjin dawk li jġibu l-paċi, għax huma jissejħu ulied Alla. Iġibu tabilħaqq il-paċi dawk li, ibatu xi jbatu f’din id-dinja għall-imħabba tal-Mulej tagħna Gesu’ Kristu, jibqgħu jżommu l-paċi f’ruħhom u f’ġisimhom.

Riflessjoni
Kienet l-esperjenza tas-sofferenza li ressqet lil Eliżabetta lejn Kristu u biex qasmet it-tbatijiet tiegħu. L-esperjenza personali tal-faqar wasslitha biex tifhem aktar il-poverta’ bħala mezz li tkun tiddipendi minn Alla u mill-proxxmu.
X’inhi l-esperjenza tiegħi tat-tbatija?

8. Jgħixu l-misteri tal-ħajja ta’ Kristu

Regola
“Bħalma Ġesu’ kien il-veru aduratur tal-Missier, hekk għandhom jagħmlu mit-talb u mill-kontemplazzjoni l-qofol tal-ħajja u tal-ħidma tagħhom.
Għandhom jieħdu sehem fil-ħajja sagramentali tal-Knisja, l-aktar l-Ewkaristija; jingħaqdu fit-talb liturġiku, f’xi waħda mill-għamliet li trid il-Knisja. B’hekk jgħixu l-misteri tal-ħajja ta’ Kristu.”
Regola OFS Art. 8

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Ħajja ta’ penitenza u talb. Il-karita’ u l-isptar ġewwa Marburg

Sakemm kien għadu ħaj żewġha, Eliżabetta ħalfet li tippersevera f’dik l-għamla ta’ ħajja li kieku kellha tgħix aktar minnhu, iżda meta miet, hi rrinunzjat għal kollox. Nhar il-Ġimgħa l-Kbira tal-24 ta’ Marzu 1228, hi poġġiet idejha fuq l-altar tal-kappella tal-Franġiskani Minuri ġo Eisenach u rrinunzjat għar-rikkezzi tad-dinja, għar-rieda tagħha u għal dak kollu li l-Mulej Alla jridna nċedu fil-Vanġelu. Wara ftit xhur, hi libset libsa fqira u pprofessat bħala Penitenti f’Marburg u dan għamlitu fil-presenza tal-patrijiet Franġiskani. Id­damiġelli tagħha Guda u Isentrude, ipprofessaw magħha wkoll flimkien ma’ żewġ nisa’ fqar oħra. Huma l-ħamsa għexu ħajja ta’ penitenza flimkien.

Il-Papa Girgor IX li kkanonizza lil Eliżabetta, kiteb hekk: “Hi libset il-libsa reliġjuża li ma fallitx minnha sa l-aħħar ta’ ħajjitha, biex tiċċelebra fiha nnifisha l-misteru tal-Passjoni ta’ Sidna Ġesù Kristu”.

Eliżabetta kienet issa tista’ twettaq xewqitha li tgħix fil-faqar. Tant kienet tħobb il-faqar komplet li kienet stqarret mal-konfessur Franġiskan tagħha Fra Gerard, li xtaqet tgħix ħajjitha bħall-lebrużi, tiddependi biss mill-karità.

Eliżabetta kienet devota għall-ħajja attiva ta’ karità u kompassjoni, iżda kienet ukoll devota għall-ħajja ta’ talb. Il-konfessur tagħha qal: “Minkejja dan ix-xogħol attiv kollu, nistqarr quddiem Alla, illi rari rajt mara kontemplattiva bħal din. Ġieli xi rġiel u nisa’ reliġjużi kienu spiss jarawha ġejja lura mit-talb sigriet tagħha b’wiċċha jixgħel, qisu minn għajnejha kienu ħerġin raġġi tax-xemx”.

Wara li Eliżabetta rċeviet kumpens mill-ġid li kellu żewġha, hi użat dan biex bniet sptar għall-foqra f’Marburg u li ddedikatu lil San Franġisk ta’ Assisi. Il-Papa Girgor IX bgħatilha relikwija tad-demm mill-istigmata ta’ sider San Franġisk biex titpoġġa fil­kappella ta’ l-isptar u fejn ingħatat ukoll indulġenza. Hekk kif tlesta l-isptar, hi sabet ġurnata biex tqassam lill-foqra dak li kien baqalha u dan għamlitu fil-bitħa ta’ l-isptar stess. Kif qassmet kollox, qabbdet ħuġġieġa kbira u qassmet il-ħobż lin-nies foqra u ħadet ħsieb ukoll li taħsel saqajhom u tidlikhom biż-żejt. In-nies il-foqra, hekk kif ħassewhom aħjar, kemm fiżikament kif ukoll spiritwalment, bdew ikantaw. Eliżabetta qalet lill-ħbiebha: “Qed taraw, għidtilkom jien li hemm bżonn li nagħmlu n-nies kuntenti” u ferħet magħhom. Hi riedet tneħħi dawk il-barrieri soċjali li kienu jeżistu bejn is-sinjuri u l-foqra.

Min hemm il-quddiem ingħatat kollha kemm hi għas-servizz tal-fqar. Kienet taħsel il­morda u tpoġġihom fis-sodda, kienet timmedika l-feriti tagħhom u tlestilhom il-mediċini. Kienet tilgħab mat-tfal żgħar, inkluża waħda tifla żgħira li kienet lebbruża. Kienet ukoll tieħu ħsieb dawk in-nisa’ foqra tqal u t-tfal tagħhom. Kienet taqla’ xi ħaġa tal-flus għaliha u għal dawk li kienu jgħixu magħha billi kienet taħdem is-suf.

Kellha libsa fqira, kollha rqajja u miżjuda fit-tul b’lewn ieħor. Kienet tgħid lil seħbitha Irmingard: “ll-ħajja tas-sorijiet fid-dinja hi l-aktar waħda disprezzata u li kieku kien hemm ħajja għar minn hekk, kont nagħżel lilha”. Kienet taf li s-sinjuri saru jiddisprezzawha, iżda ħassitha ferħana għax kienet qed isservi lill- foqra.

Il-Kelma t’Alla (Luqa 9, 23-26)
Darba Gesu’ qal lil kulħadd: “Jekk xi ħadd irid jiġi warajja, għandu jiċħad lilu nnifsu, jerfa’ salibu kuljum, u jimxi warajja. Għax min irid isalva ħajtu, jitlifha; imma min jitlef ħajtu għall-imħabba tiegħi, isalvaha. Għax x’jiswielu l-bniedem li jikseb id-dinja kollha u mbagħad jintilef jew jinqered? Għax jekk xi ħadd jistħi minni u minn kliemi, Bin il-bniedem ukoll jistħi minnu meta jiġi fil-glorja tiegħu u ta’ l-anġli mqaddsa.”

Spiriwalità Franġiskana
Twissijiet Kap 14
Henjin il-foqra fl-ispirtu, għax tagħhom hija s-saltna tas-smewwiet. Huma ħafna dawk li jingħataw għat-talb u l-għemejjel tajba, jiċċaħħdu u jgħakksu wkoll lil ġisimhom; imma mbagħad, imqar għall-iċken kelma li jħossuha tweġġagħhom, jew jekk xi ħadd joħdilhom xi ħaġa, arahom malajr jitħawdu u jitlagħlhom bl-ikreħ. Dawn m’humiex foqra fl-ispirtu; għax min hu tabilħaqq fqir fl-ispirtu jobgħod lilu nnifsu, u jħobb lil dawk li jagħtuh bil-ħarta fuq wiċċu.

Riflessjoni
Il-veru sens ta’ ħajja penitenzjali huwa li wieħed jirrikorri lejn Alla. B’hekk niċħdu l-ħajja ta’ qabel, dik ta’ egoiżmu u mmutu biex ngħixu ħajja ġdida m’Alla. Eliżabetta qabdet din il-ħajja ta’ penitenza b’mod serju u fittxet li tmut kompletament biex tgħix għal Alla. Dan għamlitu filwaqt li baqgħet tgħix fid-dinja u mhux maqfula f’xi monasteru. Għalhekk il­ħajja tad-dinja m’għandhiex toqtol il-ħajja ta’ talb. Fil-fatt, hu meħtieġ li nitolbu kontinwament biex inżommu r-relazzjoni tajba m’Alla u dan speċjalment meta nkunu ffaċċjati b’distrazzjonijiet tad-dinja. Eliżabetta turina li t-talb u l-kontemplazzjoni huma verament possibbli filwaqt li aħna nkunu għaddejjin bil-ħajja attiva tagħna.

9. Ħabbara ta’ l-għola ferħ

Regola
“Bħala dawk li jwasslu l-paċi u li għandhom quddiem għajnejhom li dil-paċi trid tibqa’ tinbena bla tieqaf, huma fid-dmir li jfittxu t-toroq ta’ l-għaqda u tal-ftehim fratern. Dan iseħħ permezz tad-djalogu, b’qalbhom qawwija li fil-bniedem hemm ix-xrara ta’ Alla u li l-imħabba u l-maħfra għandhom il-qawwa li jġeddu kollox.
Bħala ħabbara ta’ l-għola ferħ, għandhom ifittxu, f’kull ċirkustanza tal-ħajja, li jwasslu ‘l-oħrajn il-ferħ u t-tama.
Imberkin ma’ Kristu fil-Qawmien glorjuż tiegħu, li jagħti tifsira sħiħa lil Oħtna l-Mewt, iħarsu bis-sliem lejn l-aħħar jum meta jiltaqgħu mal-Missier.”
Regola OFS Art. 19

Santa Eliżabetta ta’ l-Ungerija
Il-mard u l-mewt
Matul l-aħħar tliet snin tal-ħajja tagħha, Eliżabetta kienet tkun marida spiss, però xorta waħda ma kienitx taqta’ qalbha u baqgħet għaddejja fis-servizz li kienet iddedikata fih. Anke meta kienet sfurzata biex tinxteħet fis-sodda, kienet tħejji s-suf għall-insiġ.

Meta mardet, Eliżabetta indunat li kienet qed toqrob lejn il-mewt, avolja kellha biss 24 sena, b’dana kollu hi aċċettat din is-sitwazzjoni bħala l-volontà t’Alla li kien ħejja għaliha. Dawk ix-xhieda li kienu preżenti matul l-aħħar marda tagħha, stqarrew li “Eliżabetta baqgħet ferħana u assorbita fil-qiegħ ta’ qalbha fit-talb.” Meta xi kultant kien jinżel xi għasfur u jpoġġi fuq ħoġor it­tieqa ta’ kamritha, hi kienet tibda tkanta għat-tisfir tiegħu.

Hekk kif indunat li kienet waslet biex tmut, hi qalet lill-konfessur tagħha Korradu li riedet timmedita t-tmiem ta’ ħajjitha u l-ħaqq sever wara mewtha mill-Imħallef Omnipotenti għax riedet tkun lesta biex tagħti kont ta’ ħajjitha kollha. Hi mietet fis-17 ta’ Novembru tal-1231.

Il-Kelma t’Alla (Mattew 25, 1-13)
“Is-Saltna tas-Smewwiet ixebbħuha ma’ għaxar xebbiet li ħarġu bl-imsiebaħ tagħhom biex jilqgħu l-għarus. Ħamsa minnhom kienu boloħ u ħamsa għaqlin, għax il-boloħ ħadu l-imsiebaħ imma ma ħadux żejt magħhom, waqt li l-għaqlin ħadu mhux biss l-imsiebaħ iżda wkoll iż-żejt fil-kwies.

L-għarus iddawwar ma ġie, u għalhekk ilkoll ħadhom in-ngħas u raqdu. Mbagħad f’nofs ta’ lejl instema’ min jgħajjat, ‘Ara l-għarus! Oħorġu ilqgħuh!’ Dawk ix-xebbiet qamu lkoll u ħejjew l-imsiebaħ tagħhom. Iżda l-boloħ qalu lill-għaqlin, ‘Agħtuna ftit żejt minn tagħkom, għax l-imsiebaħ tagħna jintfew.’ Qabżu l-għaqlin u qalu, ‘Għandu mnejn ma jibqax biżżejjed la għalina u lanqas għalikom! L-aħjar, morru għand tal-ħanut u ixtru għalikom.’

X’ħin dawk marru biex jixtru jiġi l-għarus; dawk li kienu lesti daħlu miegħu għall-festa tat-tieġ, u l-bieb ingħalaq. Saflaħħar waslu wkoll ix-xebbiet l-oħra, u bdew jgħidu, ‘Sinjur, Sinjur, iftħilna!’ iżda hu weġibhom u qal, ‘Tassew, ngħidilkom, lilkom ma nafkomx.’ Ishru, mela, għaliex la tafu l-jum u lanqas is-siegħa.”

Spiriwalità Franġiskana
L-aħħar rieda miktuba lil Santa Klara
Jiena, ħukhom iċ-ċkejken Franġisku, irrid nimxi fuq il-ħajja u l-faqar ta’ l-Aktar Għoli il-Mulej tagħna Gesu’ Kristu, u ta’ l-Omm l-aktar qaddisa tiegħu, u nibqa’ miexi fiha sal-aħħar. U nitlob lilkom, sinjuri tiegħi, u nagħtikom ukoll dan il-parir: li tibqgħu tgħixu f’din il-ħajja l-aktar qaddisa u fil-faqar. U għassu sewwa fuqkom infuskom li, minħabba t-tagħlim u l-pariri ta’ xi ħadd, kien min kien, ma jiftlilkomx titbegħedu min dan l-idejal.

Riflessjoni
Eliżabetta tgħallimna kif għandna nħejju ruħna għall-mewt u dan mhux b’niket, imma b’ferħ għax nafu li nkunu sa ningħaqdu m’Alla. Matul l-erba’ u għoxrin sena ta’ ħajjitha, Eliżabetta rnexxielha twettaq ħafna aktar minn dawk li jgħixu tmenin sena jew aktar! Meta aħna nimitawha, huwa mportanti li nkunu lesti biex nagħtu kont ta’ ħajjitna lil Alla għax ma nafux meta sa nidhru quddiemu għall-ġudizzju u għaldaqstant għandna nkunu ppreparati biex isibna lesti.

TMIEM